Iофыгъо Горэ ЩыIа?

Сэ IэкIыбым сыкъикIыгъ, сыкъызщыхъугъэ къэралыгъом миллион пчъагъэу адыгэ (черкес) ис.
Ахэр Черкесие зыфаIорэ хэгъэгум щыщых. Ятэтэжъхэр Черкесием къыщыхъугъэх. Урыс паспорти яIагъэп. Ахэмэ, Адыгей, Къэрэщай-щэрджэс ыкIи Къэбэрдей-Бэлъкъэр зыфаIорэ къэралыгъохэм аубытырэ чIыналъэхэми ащымыщ Iаджи ахэт.
МакIэхэп, ипхъахь-итэкъуахь хъугъэх нахь, лъэпкъыбэхэм япчъагъэкIэ нахьыбэх. Миллион зы-тIу-зыщ нахь мыхъурэ лъэпкъыбэ тет дунаем.
***
Iодышъэм (кавказым), адыгэ чIыгужъым имыкIыжьэу къэнагъэми япчъагъэ макIэ дэдэп, ипхъахь-итэкъуахьыгъэх нахь. Урысыеми, дунаеми, ахэм ябгъапшэмэ япчъагъэкIэ нахь макIэ хъурэ, къэралыгъохэри яIэу лъэпкъыбэ тет.
Ипхъахь-итэкъахьых нахь, зыкIыныгъэ азфагу илъыным зи фэIуагъэп… ЗыкIыныгъэм лъымыплъэхэкIэ арэп…
***
Миллиард пчъагъэу цIыф зиIэ къэралыгъохэри, лъэпкъхэри щыIэх, китаим фэдэу. Бае дэдэу дунаем иэкономикэрэ политикэм кIуачIэ халъхьагъэр зыми ымыгъэкIочIын къэралыгъохэри, лъэпкъхэри щыIэх США-м фэдэу. ЧIычIэгъ-чIышъхьэ пкIэ зыхэлъ пкъыгъуабэр зиIэкIэлъ лъэпкъхэри кIуачIэхэри щыIэх, урысэим фэдэу.
Мыхэмэ Iашъхьэтет фэхъугъэ цIыфхэри тхьэматэхэри щыIэх.
Тэ тикъэралыгъохэми ашъхьэтетхэр яI, ТхьакIущынэм, Къанэкъом фэдэу. ДунаемкIэ тэ кIохэми адыгэхэмкIэ ежьхэм къыхадзыгъэм фэдэу шъхьакIэфэныгъэкIэ ахэмэ апэгъокIых.
Тыркуем ис адыгэхэм яунэхэмкIэ, яIофшIапIэхэмкIэ дэпкъхэм США-м, Китаим, Урысыем иIашъхьэтетхэм ясурэтхэр пылъэу плъэгъущтхэп. Ахэр къырамыдзэрэкIэ арэп. Ау ТхьакIущынэми, къанэкъоми ясурэтхэр пылагъэуи плъэгъун плъэкIыщт.
КIо титхьаматэхэмкIэ мыщ уасэ имыIэныри къыдыхэт...Мыдрэхэми ахэр къыхадзыгъэкIэ, ахэмэ яшIогъэшхо алъэгъугъэкIэ арэп, яхэку щыщ тхьаматэу, апсэ щыщ, алъ щыщ хэкурыс адыгэхэм зэрятхьаматэм къыхэкIэу ары нахь нэмыкI зи хэлъэп.
***
Тыркуем, Сурием ыкIи къэралыгъо зэфэшъхьафыбэм ис адыгэ миллион пчъагъэм уекIолIэу «– Тэ ущыщ?» зяпIокIэ; « Адыгэ хэкум сыщыщ, черкесием сыщыщ, Iодышъэм (кавказым) сыщыщ.» къыуаIощт. Мыхэри адыгабзэкIэ къыуамIоныри къыдыхэт, ашъхьэ къефэхыгъэу, арапыбзэмкIэ, тыркубзэмкIэ, кIэлакIэхэр укIытэм къыхэкIэу плъыжъыбзэ хъугъэхэу къыуаIощт.
Миллион пчъагъэ сIуагъэми, зэпстэуи зэхэтэу мин-минэу зэпэчыжьэхэу ипхъахь-итэкъуахьэу IэкIыбым исых. Анахьыбэр тыркуем ис, ау а къэралыгъом мы къалэжьыем дэсым инахьыбэр адыгэ пIонэу къалэ иIэп. Адыгэ мин-минитIу дэс чыли иIэп.
***
Илъэс заулэ хъугъэу, Налщык лъэныкъомкIэ зэхэтхырэр, къэбар дыс закI. Мафэ къэс зыгорэ е аукIы е ауIэ. ЗыукIырэри, аукIырэри адыг. Гур мэузы, кIодыным нэсы.
Илъэс зы-тIу-зыщ хъугъэу Щэрджэс лъэныкъомкIэ къытлъынэсырэ къэбархэри гомыIу. Адыгэ Iофым, хасэхэм Iут кIэлакIэхэр аукIы, адыгэхэм ацIэкIэ лъэпкълIыкIоу (депутатэу) Къэрэщай-Щерджес хьыкумэтым пащэ (премьер-министр) фэхъунэу ыгугъу ашIыщтыгъэ лIышхом тебэнагъэх ыкIи ыпсэ хахыгъ.
МыекъуапэкIэ цIыфхэр утыкум итхэу тикъэралыгъор… тикъэралыгъор аIозэ тыгъуасэ ныIэп, къэкуохэзэ тетыгъэх, митингхэр ашIыщтыгъ.
***
Къанэкъом къеIо; Черкес Iофыгъо Iоу зыгорэ щыIэп.
КIо щыIэп иIомэ щыIэп…
ТхьакIущынэ тыгъэ къокIыпIэ лъэныкъор зыдэгъэзагъэр ымышIэрэм фэд. Къэбэрдэим бырсырэу щыкIорэр, Мыекуапэм нэмысыщтым фэдэу ышIошIыныри къыдыхэт. Бырсырым, машIом щыщэу мэшIобзыир Мыекъуапэм нэмысыныри къыдыхэт, Щэрджэс къалэм ТхьакIущынэхэр дэсэп ара? Iулапэми къанэкъохэр дэса-дэмыса? СшIэрэп.
Гузэжъогъум хэфагъэ адыгэхэр яунэкъощхэм ялъэпкъэгъухэм лъыхъухэу хабз. КIо илъэс минэу тихабзэщтыгъэр зэблэхъугъэн фай.
***
ТыркуемкIэ Кавказ хасэхэм ятхьаматэхэр, хасэм хэт горэхэр, ары... ахэр ары, анахь Iушыр.
ХэкIыпIэ дэгъу агъотыгъ.
Черкес зыфаIорэр щымыIэми хъун, нартыцIэр тиIагъэмэ нахь дэгъугъэ зыIохэри ахэмэ ахэт. Ахэр кавказых, ахэр кавказ зыцIэ купых…
Ахэр тычеркес аIоным щэщынэх, тыщэшынэ аIоными щэукIытэх. Тычеркес пIомэ зыгорэхэм упылъын фае хъунба… ХэкIыпIэ дэгъу агъотыгъ хэкIыпIэ дэгъу…
Черкесым мэхьанэ иIэр, джырэкIэ, къаIорэр шъыпкъэмэ, ахэмэ ашIэрэп. Куп горэ зэхащэнэу тыраубытагъ. Социологие шIэныгъэлэжь горэхэм араIоу «Черкесыр» зэрэ сыдыр къыхагъэщыщт.
Адыгэ, абхаз, осетин ыкIи темыр кавказым щыщ нэмыкI лъэпкъхэр зэкIэри зэхэтэу зэрэчеркесыр мы шIэныгъэлэжъхэм къыхэгъащын файкIэ алъытагъэх.
Джащыгъум, Iофыгъо горэ къанэрэп. ТыркумкIэ щыIэ курт Iофыгъом ыужыкIэ черкес Iофыгъори къагъэтэджыгъ къыраIонэу зыми амал аратыщтэп, Iушых, ахэр Iушых…
ЗэкIэри зэхэтмэ, бзэу аIулъын фаер зэкIэми ышIэрэ тыркубзэба? Хьауми агу илъыр нэмыкI зыгора? Сыда, мощтэу мэзекIох, къыуаIощтэп…
***
КIо, адыгэ миллион пчъагъэр сыдэу IэкIыбым исых? СшIэрэп.
КIо, зихэку ис адыгэхэр сыдэу зы къэрэлыгъуацIэ, зы лъэпкъыцIэ ямыIэу мэпсэух? СшIэрэп.
КIо, мафэ къэс адыгэ горэхэр, зыгорэхэм сыд зыкIаукIырэр? СшIэрэп.
КIо, сыда IэкIыбым ис адыгэ сабыйхэм адыгабзэ зыкIамышIэжьырэр? СшIэрэп.
КIо, хыкумэтым тхьаматэ фэхъуным нэсыгъэ лIышхохэри аукIы…. Ара? СшIэрэп.
КIо, тиIэ къэралыгъохэм ащыщ гори нэмыкI шъолъырым рапхынэу зыгорэхэм мурад яI, аIуагъ, ара? КIо, сшIэрэп, шъыу!!!
КIо, сэ сшъхьа Iаджыми екъурэп….
КIо сыхэукъо сэ, кIо Черкес Iофыгъо горэ щыIэп….Мыхэр Iофыгъохэп….IэкIыбым исыр ащ щерэс, хэкурысыри…, кIо зэкIэми сэра джэуап афэзгъотыщтыр… Ащ фэдэ Iофыгъо щыIэп аIуагъэмэ, щыIэп…

Ацумыжъ Митхьат ыкъоу Хилми

© Cherkessia.net