Непэ уи шIушIагъэр - лъэпкъым ихахъу.

Шъэол1ыхъу Валерэ Руслъан ыкъор 1973 илъэсым къуаджэу Хьатыгъужъыкъуае къыщыхъугъ.  Валерэ непэ илъэс 41 ыныбжь. Сэнэхьатэу зыфеджагъэр военнэ-заправщик, ау ащк1э 1оф риш1энэу игъо ифагъэп, Совет къэралыгъори зыщэмы1эжьым щык1эныгъи и1эжьыгъэп ащ фэдэ сэнэхьатым. Адыгэ республикэм и телевидение  апэрэеу къызехьэр ары Валерэ нахь къаш1энэу зыхъугъэр.  Ащ сабыищ и1 (Аза, Айдамыр ык1и Амин).

Велерэ къе1уатэ:  «Сиц1ык1ыгъом щегъэжьагъэу зыгорэмэ сяп1эжъэжъынэу сыгу рихь зэпытыгъ. Силэгъу к1алэхэр джэгуным дрихьак1хэ зэхъум, сэ сыдэсыгъ 1оф-ц1ык1 горэмэ ыуж ситэу. А уахътэми щэрэхъищ зык1эт къушъхьэфачъэр сизакъоу сш1ыгъагъ».

Ащ ыпкъ къик1эу, ныбжьым хахъозэ, къулайми хэхъуагъ. Гъуч1у1унри, гъэжъэнри и1амч1э къихьахь. Зэ е1о, - си ныбджэгъу к1алэм тхылъ къысфихьыгъ, машинэм имодель шапхъэ , пстэури зэрэзэк1оц1ылъыр, пш1ытмэ, 1эмэ-псымэу ык1и ищык1агъэу тек1одэщтхэр итэу. Валерэ къаигъ, 1офэу зыуж ихьагъэр ымыухэу ыуж ик1рэп а1о ыныбджэгъумэ. Псыцур лъабжъэк1э ч1ым пытэу зэрэтеуцорэм фэдэу, Валери теубытагъэу а тхылъыр зэригъэш1энэу ыуж ихьагъ, нэужым, машинэр ыугъоигъ. Пкъэури, гъуч1ышъхьэри зэгъэк1ун 1офхэри фэсакърэ зэдиш1эрэ, илъэсныкъом къык1оц1 машинэм ехьыл1эгъэ 1офхэр ыухыгъ.

- Бэми мак1эми, сомэ мин щэк1 хэзгъэк1одагъ, - е1о Валерэ. Джыри т1эк1у-шъок1у горэхэр хэш1ыхьэжьыгъэн фай, машинашъхьэри къыфэсгупшысыгъ, ау сызфаер автоматикэ дыхэтэу, ежь изакъоу зыкъытрихъонэу ары. Щэрэхъ тэмэ зэхэлъыр т1эк1у пхъэша1оми, гумэк1ыгъо уригъафэрэп, кум уис къыпш1уигъэш1ыщтэп ч1ыгум нэс къещэхыгъэми. Ау аущтэу джыри гухэлъ си1, амалым къызэрихьэу, нахь игъэк1отыгъэу машинэхэр сш1ынэу. Ищык1эгъэ т1эк1у-шъок1ухэр езгъэгъотынэу машинэш1ыным, си ныбжэгъухэр 1эпы1эгъу къысфэхъугъэх, ахэр: Тхьагъэнэ Мурат, сшыхэу Шъэол1ыхъу Долэтрэ Гъуч1ыпсрэ ык1и нэмык1хэри.

Валерэ упч1э къаумэ естрэ иныбджэгъухэри къытпэмычыжьэу щысыгъэх машинэм хэп1эжъэжъыхьэхэу, загъорэ ахэми гущы1эр аштэти къа1уатэщтыгъ машинэш1ыным пылъ къэбархэри, Валерэ и1офш1ак1э паи. Загъорэ, - е1о Мурат, - 1офым хилъэсагъэу, Валерэ гущы1э лые къыримыдзэу щысыгъ. К1ымафэ мафэхэр зэщыгъок1э мак1ох п1омэ, тэрк1и, Валерэк1и аущтэу щытыгъэп, 1офым ы1э хэлъзэ гъатхэри, гъэмафэри къихьагъэх.

Иныбджэгъухэмэ зэрэдырагъаштэрэм фэдэу ишъхьагъуси дырегъаштэ ш1уа с1уи сеупч1ыгъ Ираидэ (шъхьагъусэр). Iупк1эу къызгуригъэ1уагъ армырыгъэмэ унагъори хъущтыгъэп, сабыищи ащ къыхэк1ыщтыгъэп. Ар сэ Валерэ иунагъо нахь шъхьа1эу хэслъэгъуагъ, сыда п1омэ мыщ фэдэ 1офмэ афэщагъэмэ яуахътэ боу тырагъэк1уадэ. Ар бзылъфыгъэ пстэуми агу къек1ущтэп, ау сыдэу щымытми, зэгуры1оныгъэр шъхьа фэхъугъ яунэгъо зэхэтык1э. Ар янахьыжъи, янахьык1и япэсыгъэ хабз, ащи шыхьат сырыхъугъ. Исабыйхэр щагум джэгухэу дэсхэзэ сыкъек1ол1агъ Валерэ дэжь, къэлэмри тхьапэри згъэхьазыри, си фотоаппаратри къыдэсхыгъ. Нэнаумэ аш1огъэш1эгъонэу къысэчъэл1агъэх, сыкъыздик1ыгъэри сыкъызк1эк1уагъэри зэрагъаш1э аш1оигъоу. Ныбэджым фэдэу зэ къазхэплъэм, шъхьадж ич1ып1э зэригъэгъотыжьыгъ, тыщысыфэ, тыдэ ымы1офтагъэхэми, сыд аримы1уагъэми, т1о къэ1огъу рагъэфагъэп ятэ. Унагъор ары апэрапш1эу Валерэ хихрэр, зэк1э къык1элъык1о пстэури аужрэ 1оф. Ухэукъощтэп ар зэрэ Хьатыгъужъыкъуаеу аш1э п1оми. Валери ягуащи ц1ыф зэ1ухыгъэх, губзыгъэх. Агу телъыр ары къа1орэр, къа1орэм узпещэ. Гущы1эгъоу адэсш1ыгъэм сыхилъасэзэ, загъорэ сишъхьэ гупшысэ къихьэщтыгъ, мы ц1ыфхэр бэ дэдэ ш1агъэ фэдэу зысш1эхэрэр. Я1анэ гъэчъыгъэ зэпыт, яунапчъэ хэти фызэ1ухыгъ.

Нахьыбэу ти л1ыхъужъ игу ихъык1рэр къисхын сигухэлъэу упч1э зэфэшъхьафхэр естыщтыгъэх, ау ар шъэфы, лые ы1онэу ыгу рихьрэп. Сятэжъ и1оф хабзэр сыгу къегъэк1ыжьы. Ар зэпсэум, ик1ищ тетхэгъагъ: «Умыщынэу къык1ахь, укъызфэк1уагъэр къа1о, бэ умы1оу к1эк1ыжь».

Джы 1офыгъоу ыпэ илъыр Валерэ, машинэм пылъын фае документхэм ягъэпсын. Лъэпкъыр къахэзгъэщрэр ц1ыфмэ ягъэхъагъэхэр ары. Валерэ гъэхъэгъэшхо ыш1ыгъэк1э сэлъытэ, сыда п1омэ, бэмэ макъэ къагъэ1угъ и1эш1агъэ къагъэлъэгъонэу, Краснодар шъолъыри и телевидение къыраш1ык1ыгъ. Мары тэри ахэм ауж зыкъитымыгъанэу игугъу къэтэш1ы.

Ау машинэ закъоп зигугъу пш1ынэу Валерэ и1эр. Чыифк1э ш1ыгъэу гъэпсэфып1э ц1ык1 ядэжь дэт, пчъагъэу зэхэлъ щабзэр ыш1ыгъ, шъэжъыехэр еш1ых…

Пстэумк1и Валерэ адыгэгъэшхо хэлъ. Гущы1эгъоу къыздиш1ыгъэм къыри1отык1ыгъ, непэ гъэхъэныгъэу ыш1ыгъэр ежьрэ иунагъорэ иш1уш1эгъэ къодыеу арэп, мыр адыгэ лъэпкъ пстэуми иш1уш1агъ. Адыгэ лъэпкъым хэхъоныгъэ фэхъугъ, тятэжъмэ ятэжъхэм щытхъоу къалэжьыгъэр джырэ адыгэми къамыгъэшъыпкъэжьынэу щытэп. Тхьам ы1омэ, Валерэ джыри мыщ фэдэ къэбарыш1ухэмк1э тигъэгуш1ощт, лъэпкъым иц1э дахэк1э чыжьэу игугъу щаригъэш1ыщт.

Юсып Заур
къ. Хьакурынэхьабл

 

Юсып Заур